Zomerse dromen van een wereld zonder Open State Foundation
Zomer. Tijd om achterover te zakken in een strandstoel of hangmat en weg te dromen. Waar dromen we bij Open State Foundation van? Niet alleen maar van ons werk; daar is die zomer niet voor bedoeld. Maar het is wel een mooi moment om even wat rustiger om ons heen te kijken. En wat zien we dan?
We zien ook rust rond het Binnenhof. De formatie ligt stil. De politici zijn op vakantie naar groene of gele landen.
Maar het was allerminst een rustig voorjaar. De dingen waar wij bij Open State Foundation ons druk om maken waren volop in het nieuws. Het toeslagenschandaal heeft velen tot de conclusie gebracht dat politiek en bestuur echt open moeten. Dat ongecontroleerde algoritmen tot ongewenste resultaten kunnen leiden. Er werd geroepen om een nieuwe, open bestuurscultuur. De Wet open overheid werd aangenomen door de Tweede Kamer. Politieke deals in achterkamertjes zijn een ding van het verleden.
Maar we zagen ook dat de lobby in Nederland nog verre van transparant is. Onze Open-Lobby-tool lichtte een tipje van de sluier op. Zo ging het ook met de verkiezingsuitslagen dit voorjaar. Wij maakten die open en doorzoekbaar, hieruit bleek dat tienduizenden briefstemmen buiten de telling waren gebleven. Open State Foundation werkte ook aan het ontwerp van een Open-Rijksinkoop-register, maar tegelijkertijd bleken de overheidsaanbestedingen rond de pandemie allesbehalve transparant.
Soms leek het alsof onze boodschap echt was aangekomen, want transparantie en openheid zijn buzzwoorden in de politiek geworden. Maar de praktijk liet vaak een ander verhaal zien. Waarom moesten wij aandringen bij het ministerie van VWS voordat de Nederlandse vaccinatiecijfers – net als in andere landen – openbaar en doorzoekbaar werden gemaakt? Waarom legde datzelfde ministerie Wob-verzoeken en gerechtelijke uitspraken daarover naast zich neer? Waarom duwde het ministerie van J&V het NCTV-wetsvoorstel door zonder serieuze consultatie? Waarom verdient de Kamer van Koophandel nog steeds aan de verkoop van publieke gegevens?
Wanneer degenen die de macht bekleden beslissen wat wel en niet open mag, is er geen sprake van openheid. Selectieve openheid is geen openheid. Wij pleiten voor een betere balans tussen macht en tegenmacht. Met openheid als uitgangspunt, niet als sluitstuk.
Even droomden we van een wereld waarin Open State Foundation overbodig zou zijn geworden. Omdat iedereen openheid omarmde. Maar zo ver zijn we nog lang niet. Het Open State Foundation team heeft die rust in strandstoel of hangmat kennelijk hard nodig om er na de zomer weer flink tegen aan te gaan. En om als rebel of partner de overheid écht open te maken.
Prettige zomer!
Serv Wiemers
|
