|
|
Voorwoord
Voor velen staat de maand december in het teken van feest en samenkomen. Een feest dat voor ieder een andere invulling heeft. Het is een religieus feest, een familiefeest of een lichtjesfeest met sprankelende hoop in donkere dagen. Het kan ook een verdrietige tijd zijn, een tijd waarin dierbaren gemist worden of eenzaamheid gevoeld wordt.
In deze tijd waarin het coronavirus nog steeds een stevige stempel drukt, is de decembermaand niet zoals andere jaren. Het is zoeken naar de verbondenheid met elkaar en de lichtpuntjes. Als de dagen donker voelen, is het mooi als het lukt om bijzondere en fijne momenten te koesteren. Die kunnen klein en groot zijn. En als we goed kijken en ervoor open staan, is er altijd wel ergens een klein lichtpuntje of ster te zien. Op de dag van de vrijwilliger, 7 december, hebben we even stilgestaan bij onze vrijwilligers als sterren. Sterren die licht geven, waardoor dagen minder donker zijn.
In deze editie van de Vier Jaargetijden koesteren wij een mooi moment. Het moment van de geboorte van het boek: “Een dorpsgenoot laat je niet alleen sterven”. Met het aanstekelijke enthousiasme waarmee Ton van Dillen zich ingezet heeft voor het ontstaan van Hospice Wijchen, heeft hij ook dit boek geschreven. Dank aan Ton voor de prachtige beschrijving van dit warme, menselijke stukje Wijchense geschiedenis en het kijkje in de toekomst.
Geboorte en sterven horen bij het leven en in deze editie staan ze dicht bij elkaar. Harrie neemt u mee in een beschrijving van hoe het laatste stukje van een leven kan zijn. We dragen de kennis daarover met zorg uit. We hopen dat meer kennis over hoe sterven kan gaan bijdraagt aan het verlichten van het gevoel van eenieder die dit een keer van nabij meemaakt.
Over nog meer kennis verkrijgen en daarmee kwaliteit toevoegen, heeft Ricy in deze editie een bijdrage geschreven. Onze vrijwilligers worden regelmatig bijgeschoold en dat verrijkt henzelf en zeker ook de begeleiding die zij geven in het hospice en als zij thuis waken. Het maakt hen als sterren nog sprankelender.
In de vaste rubrieken Attent en Witte Da leest u wat ons nog meer bezig houdt. Van prachtige giften van vele Rabobank leden tot de aankondiging van de nieuwe voorzitter van het bestuur. In televisietermen heet dat een “cliffhanger”, dat is een spannende aankondiging waarover u in de volgende editie meer te weten komt.
Ik wens u een decembermaand met lichtpuntjes, positieve momentjes en steun als u die nodig heeft. In deze bijzondere coronatijd voelen wij als Hospice en Thuiswaken Wijchen, ondanks allerlei maatregelen van afstand, de enorme betrokkenheid van de Wijchense gemeenschap. Voor ons is dat echt een enorme steun.
Tjitske Huender
Directeur |
Boek “Een dorpsgenoot laat je niet alleen sterven”
Op 10 december is aan Burgemeester Van Beek het eerste exemplaar uitgereikt van een bijzonder boek uitgereikt. De beide besturen van de stichting VPTZ Wijchen en van de stichting Vrienden Hospice en Thuiswaken Wijchen schonken burgemeester het boek ‘Een dorpsgenoot laat je niet alleen sterven’. Het is een boek over het ontstaan van het hospice en over de eerste vijf jaar van bestaan. Niet alleen burgemeester krijgt een exemplaar van het boek. Ook aan alle huidige vrijwilligers zal het boek, bij de kerstattentie geschonken worden. Voor velen zal het een feest van herkenning zijn en het zou niet verbazen als het ‘och ja!’, ‘weet je nog!’ en ‘het was een geweldig initiatief en een prachtige tijd!’ vaak zullen klinken. Voor degenen die die tijd niet meegemaakt hebben is het een kijkje in het verleden.
In het rijk met foto’s geïllustreerde boek gaat de schrijver terug naar die donderdagmiddag 17 januari 2008, toen tijdens een studiebijeenkomst in het nog niet gerestaureerde kasteel het idee werd geopperd om in Wijchen een hospice te openen. Hoe vervolgens vele Wijchenaren dit idee omarmden en gedurende enkele jaren de handen ineensloegen om het plan te realiseren. Gepensioneerde bouwvakkers die hun troffels en hamers weer uit de schuur haalden en de steiger opgingen, twee bevlogen uitvoerders en een bouwpastoor die meer in de Fazantstraat waren dan bij hun vrouw thuis, bedrijven en instellingen die voor een appel en een ei hun diensten ter beschikking stelden en samen de klus klaarden, certificaathouders en donateurs die diep in hun buidel tastten, bestuur met coördinatoren en vrijwilligers die enorm veel tijd en energie stopten in de gewenste organisatie en in de aankleding van het gebouw. En dan is het gebouw klaar, is er een enorm feest met maar liefst twee Open Dagen, wordt er schoongemaakt en kan het eigenlijke hospice-werk beginnen.
Hoofdstuk 2 beschrijft het reilen en zeilen van zowel het hospice als van de sectie Thuiswaken. Wat gebeurde er in die ruim zes jaren tussen 2015 en 2021? Hoe werden de gasten centraal gesteld en liefdevol en met respect voor elk individu verzorgd? Hoe reageerden nabestaanden op de geboden huisvesting en hulp? Hoe ontwikkelde zich de organisatie en hoe was de interne samenwerking en de samenwerking met derden? Geïnteresseerde lezers krijgen een kijkje in de keuken en achter de schermen. Zij zien en lezen hoe bestuur, coördinatoren en vrijwilligers zich inspanden om de kwaliteit van de dienstverlening op peil te houden en - waar dat kon - te verbeteren. Hoe zij zich inspanden om het gebouw een nog warmere uitstraling te geven en hoe de klusgroep de tuintjes deskundig verzorgt en het interieur spic & span houdt.
In het laatste hoofdstuk wordt naar de toekomst van het hospice en het thuiswaken gekeken. Weliswaar is zo’n toekomst altijd onzeker – het hoofdstuk is vandaar ook korter dan de eerste twee! -maar een aantal trends in de palliatieve en terminale zorg zijn wel te noemen. Bestuursleden, de directeur, de coördinatoren en enkele vrijwilligers hebben naar deze toekomst gekeken en daar hun mening over gegeven. De lezer kan er zijn voordeel mee doen; vroeg of laat!
Alle vrijwilligers van Hospice en Thuiswaken Wijchen krijgen het boek ‘Een dorpsgenoot laat je niet alleen sterven’ als cadeau van de beide bovengenoemde besturen. Voor andere Wijchenaren en geïnteresseerden is het boek voor €12,50 te koop. Meer informatie hierover is te vinden op www.hospicewijchen.nl
Ton van Dillen |
De laatste fase van het leven
In ons hospice overlijden jaarlijks rond de 50 mensen. Dat doen onze gasten op een eigen unieke manier. Soms gaat dat heel snel en dan weer duurt het enkele maanden. De een sterft vredig en bij een ander lijkt het op een doodsstrijd. Bij een natuurlijke dood zonder abrupte complicaties houdt ons lichaam er niet in één keer mee op. Geleidelijk verminderen de lichaamsfuncties totdat deze in de laatste dagen of uren er mee ophouden. Karina ten Have, bij ons actief als palliatief verpleegkundige, noemt vier signalen die we kunnen herkennen: lichamelijke, psychische, sociale en existentiële. Vaak merken we de volgende stappen in het stervensproces op:
Langzaamaan vermindert de eetlust. Het avondeten blijft voor driekwart staan of men wil alleen maar een bakje vla. De smaak verandert ook en wat ooit héél lekker was kan nu niet meer bekoren. Het lichaam heeft ook minder nodig. Zeker als men bedlegerig wordt. Slikken gaat ook steeds moeilijker. Vaak gepaard met verslikken, waardoor er nog minder wordt gegeten. Innemen van tabletten lukt niet meer. Ook de zin in drinken vermindert waardoor de lippen en mond droog worden. Met ijsklontjes en natte sponsjes proberen we dit ongemak te beperken. Het zal duidelijk zijn dat de conditie daardoor steeds zwakker wordt en al gauw wordt men bedlegerig. Men zal afvallen en steeds meer gaan slapen.
Alle organen gaan slechter werken en dat zien we duidelijk bij de hartfunctie. De bloeddruk wordt lager en daardoor ontstaat een slechte circulatie. Omdat hart en longen zolang mogelijk bloed krijgen merken we dat, beginnend bij handen en voeten, delen van het lichaam kouder worden. De polsslag wordt zwakker en we zien dat iemand die stervende is steeds bleker wordt. De ademhaling wordt steeds zwakker en omdat men dan niet meer de kracht heeft om te hoesten kan slijm en vocht zich ophopen in de luchtwegen. Vaak ontstaat daardoor een rochelende ademhaling. Dat is erg verontrustend voor de dierbaren die bij het bed zijn. De stervende echter zal er niet veel van merken omdat deze dan vaak een verlaagd bewustzijn heeft.
Men zal vaker aangeven dat men pijn heeft of benauwd is. Gelukkig heeft de arts tegenwoordig de beschikking over effectieve medicatie om dat te bestrijden. Het kan soms even duren voor de juiste balans is gevonden.
Er ontstaat niet alleen een lichamelijke maar ook mentale vermoeidheid. Tijdens de wakkere perioden merkt het bezoek dat er minder interesse en betrokkenheid is in een ander. “Hij is er niet meer bij” hoorde ik een bezoeker zeggen. Dat kan pijnlijk zijn voor de dierbaren rond het bed.
Omdat het bewustzijn lager wordt kan iemand gaan hallucineren waardoor iemand van alles beleeft en ziet. Dat maakt op de omgeving een verwarde en onrustige indruk zeker als degene ook nog ongecontroleerde bewegingen met handen en voeten maakt waardoor men zou denken dat de stervende een doodsstrijd voert. Echter de hallucinaties hoeven niet eng te zijn en de bewegingen ontstaan doordat afvalstoffen in het lichaam die niet meer worden afgevoerd, het zenuwstelsel ontregelen. Als dit erger wordt zal de arts rustgevende middelen voorschrijven.
De stervende trekt zich terug en is steeds moeilijker aanspreekbaar. Weet echter dat het gehoor vaak lang blijft functioneren, wat duidelijk kan worden door een glimlach of een handbeweging. Er is vaak te weinig kracht om te reageren waardoor er meer behoefte is aan nabijheid zonder gesprek. Een hand vasthouden, enkele lieve woorden. Dat dringt nog lang door bij de stervende.
Verlies van interesse kan zo ver gaan dat wat voorheen heel belangrijk was wegvalt uit de belevingswereld. Een vriend die voorheen samen met hem naar alle wedstrijden van AWC ging, merkt dat het hem niets meer doet dat AWC afgelopen zondag dik heeft gewonnen. Er hoeft ook niet zoveel gezegd te worden. Begrijpen en praten is lichamelijk en geestelijk te vermoeiend aan het worden.
We zijn ons hele leven trots op onze persoonlijke bezittingen. Vaak in tientallen jaren verzameld en ze waren een deel van onze persoonlijkheid. Men was er trots op en nu zien we vaak dat ze worden weggegeven. Ze zijn niet belangrijk meer. De wens naar een ziekenzalving, een gebed of een zegen blijkt voor velen waardevol te zijn. Soms tot verrassing van de familie.
Op het einde glijdt men meestal in een diepe slaap weg uit het leven. De lichaamsfuncties begeven het uiteindelijk: de ademhaling stopt, het hart klopt niet meer en de hersenactiviteit verdwijnt. De eeuwige rust is een feit.
En mocht dit gebeurd zijn bij Hospice en Thuiswaken Wijchen dan zullen we alles gedaan hebben om deze laatste fase zo goed mogelijk te laten verlopen.
Harrie |
De ervaren vrijwilliger
Landelijke VPTZ cursus ‘De ervaren vrijwilliger’
Op 14 en 15 oktober nam ik deel aan de cursus ‘De ervaren vrijwilliger’. De cursus werd gegeven in het Fletcher Hotel in Waalwijk, de trainer was Pauline Jager. Er waren 12 deelnemers uit het hele land, voornamelijk thuiswakers.
Deze training wordt aangeboden aan vrijwilligers die meer dan 5 jaar werkzaam zijn als vrijwilliger in een hospice of als thuiswaker. ’t Is goed om uitgedaagd te worden, want als je nog wilt groeien als ervaren vrijwilliger moet je de randen opzoeken waar nog onbekend gebied ligt.
Vragen die dan aan de orde kwamen :
- Waarom raakt de ene gast, je meer dan de andere?
- Wat neem je mee in je eigen rugzakje wat van invloed kan zijn op de relatie met de gast?
- Hoe ben je betrokken en houd je toch gezonde afstand?
- Hoe ga je om met vaak afscheid nemen?
- Sta je open voor feedback en veranderingen?
- Wat maakt jou een ervaren vrijwilliger?
- Wat heb jij extra te bieden?
- Wat zijn de kenmerken/kwaliteiten van een ervaren vrijwilliger?
- Wat zijn valkuilen voor een ervaren vrijwilliger?
Thema 1: Levensloop
Om de gast en zijn naasten beter te kunnen begrijpen, gingen we via onze eigen ervaringen op zoek naar nieuwe inzichten. Door naar onze eigen levensloop te kijken, ontdekten we hoe kruispunten in ons leven bepalend zijn geweest voor hoe je ervaringen verwerkt en hoe je naar de wereld en de mensen om je heen kijkt.
Thema 2: Familiesystemen
Hoe komt hert dat je met de een makkelijker om kunt gaan dan met de ander? Vaak heeft dat te maken met je eigen bagage. Het nest waar je uitkomt, je geschiedenis. Kennis van je eigen achtergrond maakt je sterker en evenwichtiger in het contact met de ander, je begrijpt beter waar jouw loyaliteiten en je irritaties vandaan kunnen komen.
Thema 3: Afstand/nabijheid
Dit thema kwam in voorafgaande cursussen ook reeds aan bod. Maar als ervaren vrijwilliger kun je een stapje verder gaan in de relatie met de ander.
De volgende vragen kwamen aan bod :
- Wat vraagt dat van jou?
- Hoever wil en kan je gaan?
- Hoe geef je grenzen aan en zorg je goed voor jezelf?
Thema 4 : Rouwbegeleiding vóór en na het sterven
Rouwenden steunen door :
- Warmte en genegenheid te bieden.
- Eerlijke informatie te geven.
- De pijn in alle vormen te erkennen.
- Het onderwerp niet uit de weg te gaan.
- Luisteren, luisteren, luisteren……
- Samen herinneringen op te halen.
We oefenden met:
De Roos van Leary: Een interpersoonlijke cirkel een model dat het gedrag t.o.v. andere mensen beschrijft. Het is een handig hulpmiddel als de communicatie moeizaam verloopt of als gedragspatronen ingesloten zijn.
Gedrag roept gedrag op, actie en reactie, oorzaak en gevolg.
We oefenden met het effect van andere keuzes in ons eigen gedrag. (Heel leerzaam).
Thema 5: De praktijk
In de 4 voorafgaande thema’s kwamen voorbeelden langs uit de eigen ervaringen van de cursisten met gasten/familie/collega-vrijwilligers.
Enkele voorbeelden van lastige situaties uit de praktijk werden verder uitgewerkt en gespeeld met medewerking van een acteur.
Ik vond het een zeer intensieve, maar ook een erg leerzame tweedaagse, ik heb weer een boost gekregen om met veel plezier en toewijding verder te gaan met het mooie werk in ons hospice en als thuiswaker.
Ricy Loeffen |
Attent
Over het najaarsweer is al veel gezegd. Over corona nog veel meer en de hoop op de nadagen van corona is helaas de bodem ingeslagen. Daar gaan we in deze rubriek verder maar niets meer over zeggen. Maar gelukkig is er van de kant van de penningmeester van de Vrienden van Hospice en Thuiswaken Wijchen wel positief nieuws te melden.
Nu we aan het einde van het jaar belanden hebben wij inmiddels wat overzicht over de financiële situatie. Met nog ongeveer een maand te gaan zien we dat de bijdragen van de vaste Vrienden en certificaathouders goed op peil is gebleven. Dat is natuurlijk heel belangrijk want zij zijn de harde kern van de Vrienden die daarmee een hele belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het voortbestaan van het Hospice en Thuiswaken.
Maar er zijn ook weer diverse "losse" giften ontvangen. Twee daarvan willen we hier in het winterzonnetje zetten.
In het afgelopen kwartaal hebben we van de nabestaande van een overledene een bedrag van €7.500,-- uit de erfenis ontvangen waar wij ontzettend blij en dankbaar voor zijn.
Niet iedereen weet dit maar je kunt na je overlijden ook een gift nalaten aan Hospice en Thuiswaken Wijchen. Je kiest er dan voor om de Vrienden van Hospice en Thuiswaken Wijchen als begunstigde op te nemen in je testament. Laat je (een deel) van je erfenis na aan de Vrienden van Hospice en Thuiswaken Wijchen dan besteden we dit geheel aan het voortbestaan van liefdevolle zorg in de laatste levensfase.
We hebben een speciale flyer gemaakt over dit onderwerp die je hier kunt aanklikken.
Om dit meer onder de aandacht te brengen gaan we binnenkort alle notarissen in de regio vragen om die speciale flyer op te nemen in hun informatierek. Wil je er meer over weten? Kijk eens op de website van de Vrienden waar op een duidelijke manier is uitgelegd hoe dit in zijn werk gaat https://tinyurl.com/yc7fjrnv.
Maar dat is nog niet alles. De Rabobank gebruikt ieder jaar een deel van de winst om clubs en verenigingen financieel te ondersteunen. De Rabobank-leden mogen daarbij met hun stem bepalen hoe de verdeling is. Meer dan 330 clubs streden er in het Rijk van Nijmegen om de stemmen voor de verdeling van €160.000,--.
Hospice en Thuiswaken Wijchen heeft dankzij de enorme steun van alle Rabobank-leden die op ons hebben gestemd (329) een geweldige bijdrage ontvangen van €3.139,32!! Daarmee hebben we zelfs de koppositie behaald in het Rijk van Nijmegen.
Deze bijdrage kan het hospice heel goed gebruiken om nieuwe vrijwilligers te vinden en om onze vrijwilligers op te leiden en in het zonnetje te zetten voor hun goede werk.
Alle stemmers op Hospice en Thuiswaken Wijchen willen we heel erg veel DANK zeggen. En tot ziens in 2022 natuurlijk want dan doen we zeker weer mee.
|
Witte dâ
Voor de vrijwilligers wordt er twee keer per jaar een leuke bijeenkomst georganiseerd. Ergens in de zomer en tegen kerst. En zo kwam het dat eind september het terras van de Eikenhorst volledig gevuld werd door onze vrijwilligers. Behalve dat het er heel gezellig werd was het ook het juiste tijdstip om afscheid te nemen van vrijwilligers die zich jarenlang hebben ingezet én tegelijkertijd om nieuwelingen te verwelkomen. Twee bijzonder momenten haal ik even naar voren:
Richard Binnendijk nam afscheid. Richard heeft in meerdere Wijchense organisaties zijn sporen verdiend en heeft daarbij een schat aan bestuurservaring opgebouwd. Wij zijn heel blij dat onze organisatie héél veel jaren van die ervaring gebruik mocht maken.
Claar van de Hulsbeek ging met een enorme bos bloemen naar huis. Meer dan verdiend door nu al 25 jaar lang de stervenden met alle liefde en volle aandacht te verzorgen. Zowel in de nachtelijke uren bij de mensen thuis, als in het hospice. En ik sprak haar kortgeleden nog bij een overdracht en merkte dat haar inzet en enthousiasme nog steeds even groot zijn. Een geweldig voorbeeld voor ons allemaal.
Waarom de al geplande gezamenlijke kerstmaaltijd ook dit jaar niet door kan gaan hoef ik u niet uit te leggen….
De hoofdrolspelers: Ton van Dillen, Richard Binnendijk en Claar van de Hulsbeek.
PZNL (Palliatieve Zorg Nederland) lanceerde op ‘De dag van de Palliatieve Zorg’ op 9 oktober, een nieuwe website: www.overpalliatievezorg.nl. Deze site is speciaal bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn, en hun naasten, die vragen hebben in deze palliatieve fase. U vindt hier persoonlijke verhalen, nuttige informatie en links.
Ton van Dillen, de grote drijvende kracht achter de stichting van ons Hospice en nog veel meer, heeft een boek geschreven over haar totstandkoming. Ik zou er graag lovende woorden over spreken maar dat doet hij zelf al in deze uitgave. Kleine tip: zoekt u nog een leuk boek voor de kerstdagen en daarna? Kópen dat boek!
Een goed boek kan er altijd nog bij.
Rob Jeurissen, de voorzitter van ons bestuur, gaat plaats maken voor een opvolger! Zijn maximale zittingstermijn is bereikt. Het bestuur heeft een nieuwe voorzitter benoemd: Patricia Bender. In de Lente-uitgave zullen we haar uitgebreid aan u voorstellen en tevens Rob dan bedanken voor al zijn inzet.
Bijna twee jaar Corona heeft onze organisatie niet onberoerd gelaten. We hebben daar regelmatig over geschreven. We hebben geleerd hoe we daarmee om moesten gaan waardoor het ons is gelukt om onze terminale gasten en hun dierbaren weer alle zorg te bieden die ze nodig hebben. Onze organisatie draait op volle toeren. Een vaak volledig bezet hospice en steeds meer aanvragen voor de thuiswakers. Wij staan klaar en helpen: zeven dagen per week en vierentwintig uur per dag.
Harrie |
Troostgedachten
Ik weet dat het niet eerlijk is,
Maar ik verlang stiekem naar kou.
Omdat de zon voor mij niet heerlijk is,
In een wereld zonder jou.
Uit Troostgedachten van Martijn Gijzemijter |
|
|
|
|
